Verstaanbaar spreken bij broddelen
Blog #2 van Rivkah Blom: hoe werkt deze logopediste aan verstaanbaar spreken bij haar cliënten? Rivkah heeft met haar broddelende cliënt gewerkt aan een betere bewustwording rondom zijn spraak. Nu gaat de behandeling verder met een ander concreet doel: verstaanbaar spreken. De eerste opdracht bestaat uit het uitstempelen van zijn naam.
Broddelen en verstaanbaar spreken
Na de eerste metingen valt het kwartje. ‘Nu weet ik wat er met me aan de hand is. Ik heb altijd gedacht dat ik stotterde maar van broddelen heb ik nog nooit eerder gehoord.’ Ik leg hem uit dat de reacties van anderen in gesprekken komen door de kenmerken die bij broddelen horen. En dat hij kan werken aan verstaanbaar spreken.
Fonologisch broddelen
Kyle broddelt voornamelijk fonologisch, Dat wil zeggen dat de monotone spraak en verminderde lettergreepuitstempeling het meest bij hem opvallen. Bij Kyle komt naar voren dat in de spontane spraak de spreeksnelheid stijgt, terwijl hij bij navertellen en voorlezen een gemiddelde spreeksnelheid laat horen. De link met broddelen is dat mensen die broddelen meer aandacht hebben bij het spreken wanneer ze erbij nadenken. Dat is dus ook wanneer zij een praatopdracht voor het eerst uitvoeren.
Lettergreepuitstempeling voor verstaanbaar spreken
Welke opdracht is beter dan te oefenen met je eigen naam? Je eigen naam ligt namelijk het dichtst bij jezelf. Meestal zeg je je eigen naam tijdens telefoongesprekken en wanneer je je voor het eerst voorstelt aan een ander. Het is belangrijk dat je naam voor de eerste keer goed overkomt en dat je deze ook aan de telefoon duidelijk vertelt. Een voorbeeld van zo’n situatie is het maken van een (telefonische) doktersafspraak. Het is fijn als de doktersassistent je naam meteen goed kan opzoeken. Zonder dat diegene ‘wat zeg je’ hoeft te zeggen of dat vraagt om je naam te spellen.
De eerste opdracht is dan ook om met verstaanbaar spreken de telefoon aan te nemen met het zeggen van Kyle’s eigen naam. Zijn naam en achternaam hebben elk 2 lettergrepen (Kyle is een fictieve naam) en deze stempelt hij eerst samen in één keer uit. Bij elke lettergreep tikt hij mee met zijn vinger. Vervolgens herhaalt hij zijn naam vijf keer zonder met zijn vinger te tikken. Kyle merkt direct een verschil; de eindletters van zijn naam krijgen onder andere meer klank; ze vallen minder weg en klinken dus verstaanbaarder.
Oefeningen broddelen herhalen
Voor het realistischer uitvoeren van de opdracht, doen wij een echt telefoongesprek na. Ik stuur Kyle naar een andere ruimte zodat hij mij alleen telefonisch kan horen. Van tevoren moet hij de opdracht die hij zojuist heeft uitgevoerd herhalen voor zichzelf. We nemen het gesprekje ondertussen op met het computerprogramma PRAAT. Achteraf beluisteren wij dit fragmentje terug. Ik vertel aan Kyle dat hij verstaanbaarder klinkt dan toen hij zich voor het eerst zijn naam zei bij het aanmelden voor logopedie. Hij beaamt dit. Deze opdracht van verstaanbaar spreken passen we in de loop van de week meerdere malen toe.
Feedback van anderen
Na een week vertelt Kyle dat hij volgens omstanders al beter te verstaan was. Tijdens deze week werd hij voor zijn gevoel voor ruim 80 procent verstaan door anderen. Hij vraagt zelf om feedback en zijn omstanders hoefden minder te vragen om herhaling. Kyle voelt zich zelfverzekerder. Ik leg hem uit waardoor dit komt. ‘Eigenlijk is het vrij logisch, als je bedenkt dat je nu beter te verstaan bent voor anderen. Je zelfvertrouwen groeit doordat je daadwerkelijk verstaanbaarder bent voor anderen en zij jou vervolgens horen en naar je luisteren. Het gevolg is dat de gesprekken beter verlopen en jij hier ook een beter gevoel aan overhoudt’. Maar we zijn er nog niet. Het is zo dat Kyle zeker stappen voorwaarts maakt en steeds beter op zijn spraak let.
Altijd verstaanbaar zijn?
Ik heb hem erop gewezen dat hij lang niet overal verstaanbaar hoeft te zijn. Het vraagt tenslotte veel van zijn aandachtscapaciteit en het vermoeiend kan zijn als hij er altijd op moet letten. Ook heb ik heb meegegeven dat hij dient te bedenken dat, als anderen hem verstaan, hij niet nogmaals hoeft te herhalen wat hij gezegd heeft. Dat kost namelijk meer tijd en energie. Situaties uitkiezen die op dat moment wel wat van je verstaanbaarheid vragen, zijn daarom geschikte oefenmomenten voor verstaanbaar spreken.
We slaan geen stappen over en gaan verder met de behandeling.