De basis voor broddeltherapie

Werkt therapie bij broddelen? Een veelgestelde vraag. Niet verrassend, overigens: het kan frustrerend zijn voor broddelende sprekers dat ze (min of meer) weten wat ze willen zeggen, maar desondanks niet effectief overkomen op de luisteraar.

Om de vraag te beantwoorden: ja, er is absoluut hoop; broddelen is zeker goed behandelbaar. Mits je er de juiste mentaliteit en focus voor hebt. Maar hoe ziet de logopedische behandeling van broddelen er dan uit? En wanneer is het succesvol? In dit artikel delen we de basisprincipes van therapie bij broddelen.

Cluttering speech therapy

Hoe werkt het diagnosticeren van broddelen?

Voordat een behandeling voor broddelen start, is het belangrijk dat de cliënt de juiste diagnose krijgt. Het eerste wat een professional moet doen, is vaststellen of er naast broddelen nog andere communicatieproblemen zijn die leiden tot problemen in de spraak van de cliënt. Als die er zijn, vraag dan om rapporten van andere professionals, zoals psychologen, sociaal werkers, enzovoort.

Je inspanningen als behandelaar moeten niet alleen een evaluatie van de vloeiendheidsstoornis omvatten. Je kunt ook een uitgebreidere assessment uitvoeren, zoals een schrijf- of leestest, als je bijvoorbeeld een cliënt hebt in de schoolgaande leeftijd. Zelfs een intelligentietest is aan te raden. Dit helpt om in kaart te brengen of er al dan niet sprake is van broddelen en of dit samengaat met stotteren. Of dat er problemen zijn op het gebied van taal, leren of socialiseren. Meer weten? Op deze pagina vind je meer tips over het stellen van een diagnose voor broddelen.

Broddeltherapie: hoe benader je dat?

Cluttering speech therapy approach

Behandelaars dienen iedere broddelende spreker als een speciaal geval te benaderen. Elke persoon die broddelt vertoont immers een unieke set aan broddelkenmerken. Er zijn echter een aantal algemene richtlijnen die voor iedereen gelden. Als logopedist kun je daar rekening mee houden.

Complete verhaal

Allereerst is het belangrijk om een volledig beeld te krijgen van bijvoorbeeld de geschiedenis van je cliënt. Dit omvat hun gedrag op het werk of op school, eerdere betrokkenheid bij broddel- of stottertherapie, de ernst van het broddelen, enzovoort. Zorg ervoor dat dit gedaan is voordat je de therapie voor broddelen ingaat.

Bewustwording

Cliënten die zich bewust zijn van hun spraakpatronen begrijpen beter de noodzaak van therapie bij broddelen. Dit is vooral belangrijk omdat ze zich soms niet realiseren dat ze broddelen, of de ernst ervan niet goed inschatten. Met andere woorden, zelfbewustwording is een zeer belangrijke sleutel!

Voorbereiding 

Zorg ervoor dat je cliënten volledig begrijpen in welke situatie ze zich bevinden. Maak ook een indeling van het traject dat voor hen ligt. Op die manier zijn ze beter uitgerust om hun behandelingsprogramma met een positievere blik tegemoet te treden.

Voor sommige cliënten kan het heel nuttig zijn om aan hun behandeling mentale ondersteuning toe te voegen. Als spraak-taalpatholoog hoef je niet alleen naar de spraak van je cliënt te kijken, maar kun je ook met hen praten over hoe zij zich voelen over hun spraak. Met andere woorden: leer ze kennen. Bijvoorbeeld: hebben ze problemen in de klas of op het werk, zijn ze misschien onderwerp van pesterijen, enzovoort. Probeer echt te weten te komen hoe hun spraakprobleem hun levenskwaliteit beïnvloedt. De behandeling van de hele persoon kan van het grootste belang zijn; het begeleidingsaspect kan een echte game changer voor hen zijn.

Nazorg

Sommige cliënten, zo niet de meeste, zullen baat hebben bij spraaktherapie, maar kunnen uiteindelijk terugvallen in hun oude spraakpatronen. Maak ze duidelijk dat ze altijd terug kunnen komen voor logopedie, of dat je ze kunt doorverwijzen naar een andere broddeltherapeut.

Broddelen therapie: basale uitgangspunten

Omdat broddeltherapie moet worden afgestemd op de behoeften van de cliënt, zijn in de loop der jaren vele therapiebenaderingen voorgesteld. Uit onderzoek blijkt dat veel daarvan goed werken bij bepaalde broddelende sprekers. Laten we ze eens nader bekijken.

Zelfbewustwording

Zoals gezegd is het vergroten van de zelfbewustwording van cliënten de absolute nummer één in de therapie bij broddelen. De meeste mensen met broddelen zijn zich nog te weinig bewust van hoe hun eigen spraak voor anderen klinkt. Het terugluisteren van opnames kan de innerlijke drive opwekken die ze nodig hebben om aan hun verstaanbaarheid en vloeiendheid te werken.

Cluttering speech therapy goals

Dit is belangrijk omdat veel broddelaars het moeilijk of ongemakkelijk vinden om hun eigen spraak te beoordelen. Mensen met broddelen moeten vaak oefenen in het beheersen van hun spraak. Het helpt om gesprekken te analyseren die zijn opgenomen op video of audio. Professionals kunnen de slechtste, gemiddelde en meest duidelijke spraaksamples van de cliënten bespreken.

Dan komt het erop neer hen aan te moedigen dagelijks naar de opnames te luisteren. Hier zit echter een “maar” aan vast: voor sommige broddelaars kan het luisteren naar opnames van hun spraak een traumatische ervaring zijn. Het kan dan het beste zijn om in verschillende sessies een band op te bouwen met de cliënt en echt te werken aan dat vertrouwen, voor de opnames voor hen af te spelen.

Vertraging

Vertragen is zeer effectief bij broddelen. Dit is echter niet zomaar gedaan. Bedenk dat een broddelaar het aanzienlijk moeilijker heeft om een lager spreektempo te bereiken en vast te houden dan een doorsnee spreker. Tegen een cliënt zeggen dat hij moet “vertragen” helpt niet en kan zelfs schadelijk zijn.

Praten in een lager tempo vereist dat de cliënt de vaardigheden gebruikt die hij heeft geleerd om een verhoogde monitoring te bereiken. Maar dit alles hangt af van de specifieke situatie waarin cliënten zich bevinden: zijn ze opgewonden of in een emotionele gemoedstoestand, dan vinden broddelende sprekers het nog moeilijker dan normaal om hun spreektempo onder controle te houden.

Natuurlijkheid van de spraak

Het spreekt voor zich dat behandelaars hun cliënten feedback moeten geven om hun spraak natuurlijker te laten klinken. Bijvoorbeeld door te focussen op de beklemtoning van lettergrepen, intonatie, toonhoogte en volume. De manier waarop de boodschap fonetisch overkomt is een belangrijk aspect van spraak.

Articulatie 

Een positief neveneffect van vertragen is dat het vaak leidt tot een meer gearticuleerde en duidelijke spraak. Zo niet, dan heeft de cliënt een aanvullende behandeling nodig. Er zijn verschillende technieken die gebruikt kunnen worden om vaak geziene, systematische patronen aan te pakken.

Taalorganisatie

Logopedisten kunnen ook werken aan de inhoud en de vorm van een verhaal. Het probleem in de spraak van sommige broddelaars is niet hun verstaanbaarheid op zich, maar hun vloeiendheid. Sommigen moeten dan ook veel oefenen om een verhaal op een logische manier te kunnen vertellen, in de juiste volgorde, enz.

Onvloeiendheden

Als cliënten na het aanpakken van tempo, articulatie en taal nog steeds onvloeiendheden vertonen, kunnen professionals zogenoemde fluency shaping-technieken inzetten om de frequentie van onvloeiendheden te verlagen tot een hanteerbaar niveau.

Luisteraars

Een vaak verwaarloosd onderdeel van spraaktherapie bij broddelen is de interactie met luisteraars. Het resultaat van broddelen zijn verstoringen in de communicatie, dus is het belangrijk om bij de behandeling van broddelende sprekers de reacties van de luisteraars in gedachten te houden. Het doel is om signalen van luisteraars te herkennen, zoals fronsen, en te gaan oefenen met beurtgedrag; elkaar voldoende tijd geven om je gedachten te uiten.

Spreektechnieken bij broddelen

Cluttering speech techniques

Het kan moeilijk zijn voor cliënten om volledig van hun broddelen af te komen. Er zijn echter enkele strategieën die hen kunnen helpen om begrijpelijker of vloeiender te spreken en om langzamer te spreken, voor sommigen zelfs tot een punt waarop het broddelen (tijdelijk) helemaal afwezig lijkt.

Pauzes nemen

Een manier om langzamer te spreken is pauzes in te lassen op natuurlijke plaatsen. Voor veel broddelaars maakt dit geen deel uit van hun natuurlijke ‘systeem’. Dit betekent dat de meesten van hen moet worden geleerd bewust te pauzeren, omdat ze niet altijd weten waar ze dat moeten doen. Het kan helpen om uw cliënt van een opname enkele onverstaanbare zinnen (uit zijn eigen spraak) te laten transcriberen. Eerst zonder spaties tussen de woorden en daarna met normale spaties.

Woorden uitrekken

Voor sommige broddelaars kan het nuttig zijn hun woorden en klanken uit te rekken. Zo winnen ze meer tijd, wat een voorwaarde is om op een meer gecontroleerde manier te kunnen praten. Er zijn enkele hulpmiddelen die de persoon die broddelt ten goede kunnen komen, zoals vertraagde auditieve feedback. Logopedisten kunnen ook optreden als model voor de cliënt om te imiteren. Of ze kunnen opnames gebruiken en afspelen die hun cliënten in dezelfde snelheid moeten herhalen. Ook kunnen ze directe feedback geven aan de broddelaar door hem “boetes voor snelheidsovertredingen” te geven.

Lettergreep tikken

Veel mensen met broddelen schuiven hun woorden in elkaar, meestal in meerlettergrepige woorden. Het hardop voorlezen van deze woorden, waarbij elke lettergreep met een vinger wordt getikt, kan de broddelaar helpen om alle noodzakelijke klanken te articuleren. Later kan deze techniek ook worden gebruikt in live gesprekken.

Duidelijke articulatie

De meeste (fonologische) broddelaars spreken nogal mompelend. Om dit te voorkomen, kunnen zij hun articulatie oefenen en verbeteren door te “overarticuleren”; het opzettelijk 200% duidelijk verwoorden van woorden en klanken.

Intonatie

Het benadrukken van lettergrepen in langere woorden (zoals “com-pe-ti-tief” of “si-tu-a-tio-neel”) helpt de broddelaar om duidelijker en met meer intonatie te spreken. Het helpt ook om alle onbeklemtoonde lettergrepen in een woord of zin te articuleren.

Taalorganisatie

Soms is het nodig om het vermogen van de broddelaar om een verhaal gestructureerd te vertellen te trainen. Sommige mensen met broddelen kunnen beter niet alleen nadenken over de kernwoorden in een boodschap, maar ook over de manier waarop die eruit moet komen. Om een voorbeeld te geven: eerst oefenen zij in het verwoorden van de meest relevante informatie (“Telefoon doet het niet. Moet opladen. Bel je terug”.) Daarna zoeken zij meer woorden om deze sleutelwoorden of woordgroepen aan elkaar te plakken: “Helaas werkt mijn telefoon niet meer, ik moet hem waarschijnlijk opladen. Als dat gebeurd is, bel ik u terug. U krijgt mijn antwoord zo snel mogelijk”.

Ontspannen stem 

Veel mensen die broddelen proberen hun onverstaanbaarheid te compenseren door harder te gaan praten. Snel en luid spreken mag echter niet samengaan. Omdat het hun stembanden minder belast, kan het ontwikkelen van een ontspannen innerlijke stem een effectieve strategie zijn om broddelen te verminderen. Zo raken ze de spanning kwijt die ze belemmert om hun woorden en zinnen goed uit te spreken.

Toonhoogte 

Veel broddelaars zijn van nature enthousiast of temperamentvol. Spreken op een lagere toonhoogte kan helpen voorkomen dat ze hun controle te gemakkelijk verliezen. Bijvoorbeeld wanneer iets hen triggert om in bepaalde situaties snel te reageren.

Interactie

De broddelende spreker kan veel leren door de luisteraar feedback te ontlokken. Ze kunnen hun luisteraars bijvoorbeeld vragen of ze hun boodschap hebben begrepen, of dat ze moeten herhalen wat ze net hebben gezegd. Daarnaast kan openheid over de diagnose van hun roddelgedrag ertoe bijdragen dat mensen die broddelen zich minder ongemakkelijk, angstig of beschaamd voelen.

We kunnen niet genoeg herhalen dat iedere broddelaar (echt) uniek is en een bepaald niveau van betrokkenheid nodig heeft om verstaanbaarder of vloeiender te worden. Bedenk dan ook dat vooruitgang meestal in kleine stapjes gaat.

Broddelen therapie: coaching van ervaringsdeskundige

Er is nog veel meer te zeggen over broddeltherapie. Zie bijvoorbeeld de video’s waarin verschillende deskundigen op het gebied van broddelen hun inzichten en ervaringen. Ben je een persoon die broddelt? En zoek je hulp van een ervaringsdeskundige? Dan kun je bij ons altijd persoonlijke coaching aanvragen.